Met een fietspaaltje kan men autoverkeer weren, maar fietspaaltjes brengen risico's met zich mee. Exacte aantallen zijn niet bekend, maar jaarlijks belanden honderden fietsers en snorfietsers in het ziekenhuis en soms vallen er ook dodelijke slachtoffers.
Dat viel te lezen in het tijdschrift Fietsverkeer van CROW-Fietsberaad in 2012. Het gaat om een hardnekkig probleem. Want nu, tien jaar later, staan er nog altijd duizenden zo niet tienduizenden van die paaltjes waarvoor de noodzaak ontbreekt. VVN en de Fietsersbond roepen wegbeheerders op om het onderwerp opnieuw op de agenda te zetten.
De boodschap is eigenlijk simpel: plaats alleen een paaltje als de noodzaak duidelijk aangetoond is. En verwijder paaltjes als de noodzaak niet is aangetoond.
De afgelopen tien jaar heeft CROW-Fietsberaad de nodige instrumenten ontwikkeld om dat systematisch aan te pakken. Zo bestaat er een keuzeschema sanering van palen op fietspaden die bovenstaande boodschap nog eens helder in beeld brengt.
Verder is er Fietsberaadpublicatie 27: Evaluatie aanbevelingen voor palen op fietspaden, waarin de selectieprocedure nog eens uitgebreid wordt toegelicht. En waarin wordt beschreven hoe je wel noodzakelijke paaltjes moet vormgeven.
Om te berekenen hoe je palen plaatst in relatie tot de gewenste doorgangsbreedte, nodig om bepaalde voertuigen te weren, werd de webtool 'palen op fietspaden' ontwikkeld.
Gebrek aan kennis is het dus niet, maar dat heeft nog lang niet alle wegbeheerders aangezet tot actie, zo bleek uit een recente steekproef in drie gemeenten. Daaruit kwam naar voren kwam dat vrijwel geen van de paaltjes aan alle veiligheidseisen voldeden.
Vooral het belang van goede inleidende (ribbel)markering kan niet voldoende benadrukt worden. En bij voorkeur wordt een palenlocatie verlicht met lichtmasten of op donkere locaties zonder openbare verlichting met LED-verlichting. Om te zorgen voor voldoende contrast met diverse achtergronden, moeten palen voor de helft (retro-reflecterend) wit zijn en voor de andere helft rood.
Als een paaltje niet goed opvalt, kan dit zelfs leiden tot schadeclaims. In 2019 werd de gemeente Bunnik aansprakelijk gesteld voor een fietsongeval met een fietspaaltje dat niet was voorzien van een toeleidende ribbelmarkering.
Regeling stimulering verkeersveiligheidsmaatregelen (2020-2021)
Tot 1 september 2020 gaf de Rijksoverheid gemeenten, provincies, vervoerregio's en waterschappen de kans om een rijksbijdrage van 50% aan te vragen voor verkeersveiligheidsmaatregelen, zoals bijvoorbeeld het weghalen van fietspalen. Hiermee zijn 980 fietspaaltjes verwijderd of veiligergemaakt met attentieverhogende markeringen.
Dossier Afsluitpalen
Al deze kennis is samengebracht op één plek, het 'Dossier Afsluitpalen' op Platform Veilig fietsen. In de praktijk wordt vaak de term fietspaaltjes gebruikt. Echter zijn de paaltjes er niet voor de fiets, maar om gemotoriseerd verkeer te weren/het fietspad af te sluiten voor overig verkeer. In de vernieuwde notitie 'Fietsberaadnotitie - Geactualiseerde aanbevelingen voor afsluitpalen op fietspaden 2022' én het 'Dossier Afsluitpalen' wordt daarom niet gesproken over fietspaaltjes, maar over (afsluit)palen.
Meer info:
1. Gerelateerde documenten (zie hieronder)
2. Platform Veilig fietsen > Dossier Afsluitpalen
3. Fietsberaadnotitie - Geactualiseerde aanbevelingen voor afsluitpalen op fietspaden 2022
4. Doorzoek de website: fietspaaltje