'File-info voor fietsers lost het probleem van de fietscongestie op'

  • Soort:Nieuws Fietsberaad
  • Datum:16-09-2021
Als je fietsverkeer van bovenaf bekijkt, vallen andere dingen op dan wanneer je het gedrag van individuele fietsers onder de loep neemt. Bijvoorbeeld dat ze terdege rekening houden met de kans op filevorming verderop. En daar kun je als wegbeheerder op inspelen.

parcours_l.jpgOm een goede doorstroming van het fietsverkeer te faciliteren, zoeken gemeentes naar manieren om de infrastructuur aan te passen aan het grotere aantal fietsers. Dit vereist een beter begrip van fietsverkeer dan er tot nu toe is, stelt Marie-Jette Wierbos. Ze promoveerde onlangs aan de TU-Delft op onderzoek  [open access] waarbij werd gekeken naar het gedrag van fietsers vanuit een bird’s-eye view.
Bezien werd bijvoorbeeld hoe fietsers de ruimte op het fietspad benutten. Daarbij werd met name gekeken naar de dichtheid (aantal fietsers per vierkante meter), de snelheid (km/u) en de intensiteit (aantal fietsers per seconde of uur). En hoe die grootheden met elkaar samenhangen.

Tot nu toe is vooral onderzoek is gedaan naar “volgend” fietsverkeer, waarbij men elkaar niet mag inhalen. In de praktijk bewegen fietsers ook naast elkaar en halen ze in, dus het loslaten van deze volginstructie geeft een betere representatie van het dagelijkse fietsverkeer, aldus Wierbos.
Om meer data te verkrijgen, is een grootschalig experiment gehouden waarbij de bewegingen van ongeveer 200 fietsers zijn vastgelegd terwijl ze rondjes over een indoor-parcours reden. Daar kwam onder meer uit dat ook bij fietsverkeer de snelheid afneemt als het drukker wordt, terwijl de intensiteit toeneemt met de drukte. Er is echter geen punt gevonden waarbij de intensiteit piekt en afneemt bij hogere dichtheden, zoals bij autoverkeer het geval is. In fietsverkeer bereikt de intensiteit een plateau waarbij de doorstroming hoog blijft bij toenemende drukte.

Hierbij valt uit af te leiden dat anticipatiegedrag op veranderende omstandigheden een grote rol speelt, concludeert Wierbos. De snelheid blijkt niet alleen beïnvloed te worden door de individuele dichtheid, dus de hoeveelheid ruimte die een fietser daadwerkelijk om zich heen heeft, maar ook door de stroomafwaartse verkeerssituatie. De gemiddelde snelheid neemt af als de weg verderop smaller wordt of als er filevorming zichtbaar is. Bij een smallere weg fietsen mensen voorzichtiger, en dus langzamer, en bij een dreigende opstopping stopt een deel van de mensen al met trappen, terwijl anderen hun snelheid behouden en al inhalend de gaten opvullen die de langzaamrijdenden hebben laten vallen. Hierdoor neemt de gemiddelde snelheid af, maar blijft de intensiteit hoog.

Iets dergelijks zien we ook bij stilstaand fietsverkeer, zoals bij verkeerslichten. Het proefschrift laat zien dat de stoppositie van fietsers de uiteindelijke dichtheid van de wachtrij beïnvloedt, wat op zijn beurt weer invloed heeft op de afrijcapaciteit. Dus hoe dichter mensen bij elkaar stilstaan tijdens het rode licht, hoe meer fietsers er per seconde de stopstreep passeren tijdens het groene licht. Het wegrijproces bij groen licht wordt ook beïnvloed door invoegende bewegingen. Wachtrijen met lage dichtheid hebben gaten die door invoegende fietsers opgevuld kunnen worden. Dit invoeggedrag verhoogt de afrijcapaciteit als het gebeurt door een achteropkomende fietser die met een inhalende beweging het gat opvult.

Uit de experimenten blijkt inderdaad dat er flink meer fietsers door groen licht kunnen fietsen als de dichtheid van de wachtrij verder wordt verhoogd. Dit effect is het grootst bij twee manieren van wachtrijmanipulatie, namelijk door fietsers vocaal aan te moedigen om dichtbij elkaar te stoppen, en door mensen te vragen om hun voorwielen te plaatsten op een op de straat uitgetekend patroon. Deze beïnvloeding van de wachtrijdichtheid kan worden gebruikt om de capaciteit van kruispunten te verhogen. Hiermee verbetert niet alleen de verkeerssituatie voor fietsers, maar kan de algehele verkeersdoorstroming in de stad verbeteren.

Behalve dit soort praktische aanknopingspunten wil het proefschrift ook handvatten bieden voor de verdere ontwikkeling van verkeersmodellen voor fietsers. Vooral het inzicht dat fietsverkeer een capaciteitsplateau kent in plaats van een capaciteitspunt, is van belang om fietsverkeer op een realistische manier te modelleren, zegt Marie-Jette Wierbos. Het biedt bijvoorbeeld meer mogelijkheden om de benodigde capaciteit van fietspaden te berekenen. Of het functioneren van een fietsstraat, waar fietsers en autoverkeer mengen, te ontrafelen.
 

Relevantie

Terug naar 'Kennisbank'
Submenu openen

'File-info voor fietsers lost het probleem van de fietscongestie op'

Scroll naar boven