Beschrijving

De stad heeft iets meer dan 500.000 inwoners en is erg vlak. De hele regio telt zo´n 1.2 miljoen mensen en er wordt nauw samengewerkt met de omliggende gemeentes. Iemand uit Kopenhagen zal zichzelf niet snel ´een fietser´ noemen. Het is geen onderdeel van de identiteit van de meeste mensen omdat het zo normaal is om per fiets van het ene naar het andere punt te reizen. Hoewel autobezit sinds de jaren 90 met 50% is gestegen is ook het fietsgebruik in die periode met 25% gestegen. De afgelopen winters is er veel sneeuw gevallen, maar in de winter blijft toch 80% van de fietsers de fiets gebruiken. Voor woon-werkverkeer is het aandeel fiets al 37% (auto 31%), maar de stad heef tot doel dit in 2030 tot 50% te verhogen.

Als je kijkt naar alle ritten die strarten of eindigen in Kopenhagen, dan is het aandeel fiets 32%. Door de structuur van de stad is een groot deel van het verkeer geconcentreerd in een beperkt aan straten. Op een zonnige doordeweekse dag in september is er een kruispunt in de stad dat 36.000 fietsers verwerkt. De enorme aantallen geven meteen aan waarom de fiets voor politici ook hoog op de agenda staat: de helft van de kiezers fiets (zeer) regelmatig!

Fietsen: makkelijk & snel
Mensen fietsen in Kopenhagen omdat het de makkelijkste en snelste manier is. Om meer mensen op de fiets te krijgen wil Kopenhagen de kwaliteit van de gehele fietsreis verbeteren. Deels door bredere fietspaden, deels door bij bijvoorbeeld wegwerkzaamheden te anticiperen op de behoeften van fietsers. De huidige fietspaden lopen vaak langs autowegen. Hierdoor is er voldoende licht aanwezig. In tegenstelling tot in Nederland, is in Kopenhagen 90% van de fietspaden éénrichtings-verkeer. Fietspaden waren vaak 2m50 breed, maar door de grote toename in bakfietsen worden veel fietspaden nu verwijd tot 3m80 of 4 meter.

Kosten en baten

Investeringen in de fiets zijn moeilijk te meten (veel overlap met andere projecten / doelen), maar een redelijke inschatting is dat Kopenhagen 10 tot 15 miljoen euro per jaar besteedt, wat neerkomt op 25 euro per inwoner per jaar. Dit bedrag is de laatste 3 a 4 jaar stabiel. Het is belangrijk om te blijven benadrukken, ook en vooral tegenover politici, hoe goedkoop fietsinfrastructuur is, stelt Røhl . Zeker in vergelijking met metro en autowegen. Het is goed om gezondheidseffecten mee te nemen in een kosten-baten analyse. Volgens Dhr Røhl, hoofd van het Bicycle Program Office levert iedere persoon die een kilometer fiets de maatschappij 0,16 eurocent op. Daarentegen moet de maatschappij per gereden autokilometer 0,10 eurocent betalen, in de spits zelfs 0,20 eurocent. Voor meer informatie over de kosten-baten analyse en het document 'Economic evaluation of cycle projects - methodology and unit prices'

Fietsparkeren
Bij het bouwen van nieuwe huizen is er niet alleen een verplicht aantal parkeerplaatsen voor fietsen maar ook voor bakfietsen. Daarnaast is er een minimum lengte aan fietspaden die in een nieuwe wijk aangelegd moet worden. Het is geen beleid om autoparkeervakken te gebruiken voor fietsparkeren. Fietsen moeten op de stoepen staan of in de binnenplaats van (flat)gebouwen.

Bromfietsen of scooters zijn er zeer weinig in Kopenhagen
Het aantal bakfietsen (in alle soorten en maten) is de laatste jaren enorm toegenomen in Kopenhagen. Zo’n 25% van de families met kinderen heeft een “cargobike”. Deze ritten zijn belangrijk voor de stad, omdat ze in de plaats komen voor autoritten, heeft onderzoek uitgewezen. Deze fietsen veroorzaken echter wel fietsparkeerproblemen, maar daar wordt aan gewerkt (pilots met speciaal soort stallingen, zie roze plastic auto op foto). Elektrische fietsen zijn in Denemarken nog helemaal niet populair. Kopenhagen kijkt met interesse naar de Nederlandse ontwikkelingen op dit gebied.

Fietsparkeren op stations is in Denemarken gefinancierd door de overheid want de spoorwegen zijn een staatsbedrijf. In Denemarken kan alleen de politie fietsen verwijderen – niet de gemeente. Dhr Røhl vindt dat fietsparkeren in Nederland beter geregeld is. Kopenhagen is recent een pilot gestart met “Bike Butlers”: zij pompen fietsbanden op, doen ter plekke kleine reparaties of verplaatsen de fietsen die fout geparkeerd zijn naar een betere plek. Zo probeert de stad een positieve draai aan het fietsparkeerprobleem te geven.

Veiligheid
Het ‘shared space’ concept is niet populair in Kopenhagen. Het subjectieve gevoel van veiligheid bepaalt of mensen op de fiets stappen, zegt Røhl en shared space bevordert dit niet, hoewel objectief het aantal ongelukken wellicht wel daalt. Røhl vindt het geen goed idee om té veel over fietsveiligheid te praten: het steeds benadrukken hoe veilig fietsen is geeft mensen het idee dat het misschien juist niet zo veilig is. Beter is te benadrukken hoe makkelijk en snel het is: de voornaamste reden dat Denen voor de fiets kiezen.

Metro
Dhr Røhl geeft aan dat het OV in Kopenhagen niet zo goed is als in veel Nederlandse steden. Er wordt op dit moment een metro gebouwd en de verwachting is dat veel mensen deze zullen nemen in plaats van de fiets. De stad gaat zorgen voor goede verbindingen / aansluitingen tussen metro en fiets, zodat het gehele vervoerssysteem er uiteindelijk sterker van wordt.

Samenwerking Denemarken – Nederland?
In de toekomst is Kopenhagen geïnteresseerd om van Nederlandse collega’s ideeën te horen over hoe IT(S) met fietsen te verbinden, ideeën over hoe Europese benchmarking voor fietsen op te zetten (bijvoorbeeld voor shared space) zodat Nederlandse en Deense regio’s beter met elkaar vergeleken kunnen worden, en tot slot in ideeën hoe grotere investeringen in de fiets te stimuleren.

Danish Cycling Embassy
Omdat de Deense nationale overheid niet actief (genoeg) het fietsbeleid uitdraagt, is in 2010 de “Danish Cycling Embassy” opgezet. Deze Embassy is er niet specifiek voor het vergaren van kennis, maar vooral om de deelnemende steden te helpen met het internationale aspect van het Deense fietsbeleid (de grote belangstelling uit het buitenland). De Embassy regelt bijvoorbeeld bezoeken en doet promotie en marketing. Verder verzamelt en bundelt het bestaande kennis over het Deense fietsbeleid voor geïnteresseerde buitenlandse steden. Ook treedt het op als “matchmaker” voor buitenlandse steden om de juist partners in Denemarken te vinden op het gebied van fietsen.

Doel en doelgroep

Kopenhagen heeft tot doel de beste fietsstad in de wereld te worden. Alle politieke partijen in de stad ondersteunen dit doel. De Bicycle Program Office is (o.a) ingesteld om aan dit doel bij te dragen. Het Bicycle Program Office wil een platform bieden voor politici voor onderbouwde besluitvorming over fietsbeleid.

Voor woon-werkverkeer is het aandeel fiets al 37% (auto 31%), maar de stad heef tot doel dit in 2030 tot 50% te verhogen.

Een ander doel is het monitoren van de fietsactiviteiten die de verschillende onderdelen van de gemeente uitvoeren. De afdeling is ook nauw betrokken bij de ontwikkeling van en besluitvorming over het leenfietsen systeem dat nu ontwikkeld wordt. Tot slot is marketing voor de fiets van belang.

Vlieg-, trein- en busmaatschappijen maken reclame voor hun “product”, maar wie maakt reclame voor de fiets? De afdeling houdt zich daarom ook bezig met ludieke campagnes en acties die vaak niet veel kosten maar wel goede effecten hebben.

Meer informatie

Andreas Røhl
Head of Bicycle Programme
Islands Brygge 37 / DK-2300 Copenhagen / Denmark
T: +45 26379182
Email: androl@tmf.kk.dk