Het artikel "Look right!" in Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, volume 95
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S136984782...
is interessant en zorgwekkend. De onderzoekers hebben onderzocht hoe autobestuurders in een rijsimulator uitkijken als ze een fietsoversteekplaats (fop) benaderen.
Eerst wat achtergrondinformatie. We weten allemaal dat de stopafstand toeneemt met het kwadraat van de beginsnelheid. Omgekeerd neemt de "onvermijdelijkheidssnelheid" toe met de wortel van de afstand tot de fop. De onvermijdelijkheidssnelheid is de laagste snelheid waarmee de automobilist niet kan vermijden dat hij de fop oversteekt. Elke automobilist benadert een fop met op elke afstand een bepaalde snelheid. Op grote afstand zal die snelheid lager zijn dan de onvermijdelijkheidssnelheid en kan de automobilist zijn voertuig tot stilstand brengen voor de fop. Maar als de automobilist zijn snelheid altijd onder de onvermijdelijkheidssnelheid houdt, kan hij de fietsoversteekplaats nooit oversteken; wil hij wel oversteken moet hij op een gegeven afstand de onvermijdelijkheidssnelheid overschrijden. Op deze (onvermijdelijkheids)afstand wordt het oversteken van de fop onvermijdelijk. In het Engels heet dat het decision point of point of no return.
Om een conflict te voorkomen moet de automobilist voor de onvermijdelijkheidsafstand alle fietsers waarnemen die het conflictpunt kunnen bereiken op hetzelfde moment als hijzelf. Als hij deze fietsers waarneemt kan hij op tijd stoppen. Om de fietsers te kunnen zien moet zijn zicht op het fietspad links of rechts van de fop voldoende zijn. (1) Als het oversteekzicht beperkt is moet hij de fop langzamer benaderen. (2) En als het oversteekzicht voldoende is moet de automobilist daadwerkelijk kijken.
Wat de onderzoekers hebben ontdekt is dat heel veel bestuurders in de simulator niet zodanig kijken dat ze conflicterende fietsers kunnen zien. (1) Wanneer het oversteekzicht beperkt was, pasten de deelnemers hun benadersnelheid niet aan. (2) Ervan uitgaand dat automobilisten rechtstreeks naar de fietsers moeten kijken om hen te zien, keken tweederde te laat. Anderzijds, ervan uitgaand dat automobilisten de fietsers ook kunnen zien met perifeer zicht, keken 99% wel op tijd als het oversteekzicht voldoende was.
Bevindingen 1 en 2 zijn zorgwekkend. Ze moeten aanleiding geven tot vervolgonderzoek.
1. Onder welke omstandigheden is perifeer zicht voldoende voor het waarnemen van aankomende fietsers waarmee men in conflict kan komen op een fop?
2. Passen automobilisten ook in de werkelijkheid hun snelheid niet aan wanneer het oversteekzicht onvoldoende is? Of gebeurt dat alleen in de rijsimulator?
3. Vertonen automobilisen die gewend zijn aan het Nederlandse verkeer hetzelfde gedrag als automobilisten die gewend zijn aan het Duitse verkeer?
De onderzoekers hadden eigenlijk als een van hun primaire doelen de effecten van verschillende fop-ontwerpen te onderzoeken. Zij hebben gezien dat opvallende fop-ontwerpen tot iets kleinere onvermijdelijkheidsafstanden leidden, maar ook tot harder afremmen tussen de onvermijdelijkheidsafstand en de fop, en dus tot meer vertraging, en dus tot een kans op conflict die niet veel minder was dan bij niet-opvallende fop-ontwerpen. Ook een interessante bevinding.