Potentie
Ook in een Nederlandse stad zijn ruim voldoende potentiele gebruikers om een leenfietssysteem van redelijke omvang te laten functioneren, ook zonder dat mensen hun eigen fiets zouden moeten vervangen. Het bezwaar dat ‘iedereen al een fiets heeft’ is maar zeer beperkt. In een stad als Den Haag en agglomeratie, worden er jaarlijks honderden miljoenen verplaatsingen gemaakt, waarvan een flink deel ook per leenfiets zou kunnen. Bovendien zijn er daarnaast grote groepen potentiele gebruikers die geen eigen fiets in Den Haag hebben. De belangrijkste doelgroepen blijken de bezoekers van de stad (zakelijk/forensen of toeristisch) te zijn. Gezien het aantal werkplekken en het volume van het toerisme, zien wij een potentieel gebruik van leenfietsen van meer dan 10 keer de begrote 1.300.000 per jaar die nodig zouden zijn voor een werkend leenfietsensysteem.
Maatschappelijke baten
De baten die ook voor de Nederlandse situatie gelden, zijn:
1) Introductie fiets bij nieuwe doelgroepen (o.a. gezondheidswinst)
2) Citymarketing
3) Vermindering van het autogebruik (verbetering luchtkwaliteit, minder congestie)
4) OV-aanbod aantrekkelijker
5) Grotere snelheid/actieradius mogelijk voor mensen die zich nu lopend verplaatsen
6) Transferia aan de rand van de stad aantrekkelijker
7) Extra werkgelegenheid (direct en indirect)
Hierbij zijn nog de volgende aspecten te overwegen:
- Het systeem kan (fietsparkeer)ruimte opleveren. Er is ruimte nodig voor de stations, maar als iemand zijn privé-fiets thuis laat ten faveure van een leenfiets, betekent dat juist op gevoelige parkeerlocaties dat er ruimte beschikbaar komt. Het resultaat zal op termijn naar verwachting positief zijn en in elk geval niet negatief; een leenfiets neemt niet méér ruimte in dan een privé-fiets.
- Als mensen de leenfiets in plaats van een ander vervoermiddel gaan gebruiken, is dat goed voor hun gezondheid en helpt het tegen de uitstoot van fijnstof en andere schadelijke stoffen.
- In Den Haag wordt ongeveer 1 miljoen km per dag gefietst (een kleine 500.000 inwoners die gemiddeld ruim 2 km. per dag fietsen, grof afgerond). Om een stijging van 10% fietsgebruik (dus ongeveer 100.000 km/dag, 38 miljoen km/jaar) te bewerkstelligen, is er in de jaren 2006-2009 in Den Haag € 19 mln geïnvesteerd fietsinfrastructuur. Voor 38 miljoen extra fietskilometers is derhalve 19 miljoen euro uitgegeven, oftewel 50 cent per kilometer. Voor een leenfiets die 1500 keer per jaar gebruikt wordt (5*per dag *300 dagen) voor een rit van 2 kilometer, zou in die berekening dus 1500 euro geïnvesteerd kunnen worden. Overigens wordt voor het leenfietsensysteem (door Twinstone) in beginsel uitgegaan van private investeringen.
Uitgaande van een systeem met 750 fietsen, schatten wij de mogelijke maatschappelijke baten in totaal rond 1,75 miljoen euro, mede afhankelijk van de doelgroep.
Kansen in Haaglanden?
Uit bijeenkomsten die we hadden met betrokken ambtenaren van de gemeenten
Delft, Den Haag, Leidschendam/Voorburg, Rijswijk en Zoetermeer bleek dat de omliggende gemeenten positief staan tegenover een leenfietssysteem. Zij vinden het
meest kansrijk om aan te sluiten bij een systeem dat als eerste start in Den Haag.Uit verkennende gesprekken die door Twinstone zijn gevoerd parallel aan dit onderzoek met diverse partijen in Den Haag (musea, werkgevers, hotels, horeca, andere publiekstrekkers) blijkt dat deze partijen bijna allemaal erg positief zijn over invoering van een leenfietsensysteem en ook daarin als klant van het systeem willen optreden.
In Den Haag is echter veel twijfel over de toegevoegde waarde voor de gemeente.
Daar wordt gesteld dat een eventueel in te voeren leenfietssysteem moet voldoen
aan de volgende voorwaarden:
- geen beslag op openbare ruimte
- geen concurrentie met OV-fiets (waar Den Haag zelf via HTM/NS bij betrokken is en dus belang bij heeft)
- geen financiële ondersteuning door de gemeente
- geen reclame-uitingen in de openbare ruimte (op de fietsen of de hubs)
In de (inmiddels in ruim 500) steden wereldwijd met een leenfietssysteem zijn er
nergens dergelijke uitgebreide voorwaarden verbonden aan de introductie. De voorwaarden komen er feitelijk op neer dat het niet mogelijk is om tot introductie over tegaan, ook al verwachten wij maatschappelijke baten van rond 1,75 miljoen euro.