In 2009 is de Fietsersbond gestart met de campagne ‘Vriendelijkverkeer.nl’. Met de campagne wil de Fietsersbond verkeersdeelnemers meer bewust maken van hun gedrag. In 2011 wenste de Fietsersbond een evaluatie van het effect van de campagne. De doelstelling was tweeledig:
1.In welke mate is het bewustzijn veranderd van fietsers en automobilisten over het eigen gedrag en het gedrag van anderen in het verkeer sinds de voormeting in 2009?
2.Wat is het bereik, de waardering en impact van de campagne onder de doelgroep?
Net als in 2009 is er een online enquête gehouden onder leden van het onderzoekspanel ‘InVotes’ van NoTies. De steekproeven voor de nulmeting en de éénmeting zijn op een vergelijkbare manier getrokken opdat goede vergelijkingen gemaakt kunnen worden.
De evaluatie van de middelen van de campagne ‘Vriendelijkverkeer.nl’ valt gunstig uit. Met name de TV commercial wordt (zeer) positief ontvangen en communiceert een heldere boodschap. Op hoofdlijnen is ook de beoordeling van de radio commercials en posters positief. Op basis van dit onderzoek schatten wij dat in Friesland 1/5 van het publiek met de campagne is bereikt. Het bereik van de afzonderlijke middelen in Friesland schatten wij op 1/10 van het publiek per middel. De resultaten voor de provincie Friesland kunnen als indicatie gelden voor het mogelijke bereik in andere provincies, uitgaande van een herhaling van de campagne in 2011 en een vergelijkbare media inzet. Eerder onderzoek naar de effecten van overheidscampagnes laat zien dat effecten op gedragsbeïnvloeding, voor zover deze aan te tonen zijn, pas optreden bij een intensieve media inzet over langere tijd. De impact van de campagne ‘Vriendelijkverkeer.nl’ op bewustzijn en gedrag is in dit onderzoek niet aan te tonen. Het feit dat de middelen gunstig gewaardeerd worden, de boodschap helder communiceren en door deelnemers aan dit onderzoek als zinvol worden beschouwd, zijn wel gunstige voorwaarden.
In vergelijking met 2009 zijn de ergernissen van fietsers en automobilisten in het verkeer en hun houding en gedrag in 2011 onveranderd. Gevraagd naar hun eigen gedrag geeft een groot deel van de fietsers toe dat zij zich hinderlijk gedragen in het verkeer. De aanname is dat fietsers de gevolgen van hun gedrag minder risicovol of hinderlijk inschatten, ook al zijn zij zich tamelijk bewust van hun gedrag. Waarschijnlijk is ook dat fietsers de kans op (hoge) boetes minder groot inschatten. Het onderzoek laat zien dat fietsers gevoelig lijken voor de boodschap ‘maak contact met elkaar, laat weten wat je van plan bent’. Het thema appelleert aan fietsers om beter rekening houden met andere verkeersdeelnemers, maar heeft in de ogen van fietsers mogelijk ook een relatie met de eigen veiligheid.
Fietsers hebben het meeste last van automobilisten in ‘kruispuntsituaties’. Gerelateerde gedragingen door automobilisten zijn: geen voorrang geven, geen richting aangeven, fietsers afsnijden en met hoge snelheid op een kruispunt afrijden. Daarnaast hebben fietsers last van automobilisten die onvoldoende ruimte laten bij het inhalen. De belangrijkste uitdaging lijkt om automobilisten beter bewust te maken van hun gedrag, de bereidheid om hinderlijk gedrag te veranderen is onder automobilisten namelijk relatief hoog. De centrale boodschap aan automobilisten luidt: ‘maak contact, geef elkaar de ruimte’.
De keuze van de Fietsersbond voor een positieve boodschap van de campagne met een focus op ‘contact maken’ lijkt gegrond. De inhoudelijke lijn van de campagne kan worden voortgezet.