De opmerkingen zijn op persoonlijke titel. Dat zeg ik erbij met de kanttekening dat ik me bij het Fietsberaad nooit belemmerd heb gevoeld in de selectie van onderwerpen en de inhoudelijke invulling. Dat is wellicht de belangrijkste reden dat ik het al die jaren met veel plezier heb gedaan. Ook al viel het niet altijd mee nuttige info uit de vakwereld te vergaren.
Bijvoorbeeld omdat universiteiten hun onderzoekresultaten vaak alleen publiceren in wetenschappelijke tijdschriften, die je alleen tegen betaling mag lezen. Een tijdje geleden schreef ik daarover in Trouw, hetgeen leidde tot de nodige reacties van wetenschappers die meldden dat zij hun onderzoeken wél als open access publiceren. En dat hen dus niets te verwijten valt. Inderdaad, er zit inmiddels enige vooruitgang in. Maar het punt is dat - ook al publiceer je onderzoek als open access - je het nog wel onder de aandacht moet zien te brengen bij je doelgroep. En ikzelf - als mobiliteitsjournalist - heb nog nooit een (pers)bericht van een universiteit ontvangen als er een relevant onderzoek op fietsgebied verscheen. Publiceren in wetenschappelijke tijdschriften is kennelijk doel op zich.
Gelukkig weet ik redelijk de weg in de wetenschappelijke wereld en kreeg ik van Fietsberaad alle vrijheid om zelf op zoek te gaan naar info. En daarmee vormt Fietsberaad een positieve uitzondering op de regel als het gaat om verspreiden van wetenschappelijke kennis.
Fietsberaad onderscheidt zich ook als het gaat om onafhankelijke berichtgeving. Want de meeste media die actief zijn in de sector mobiliteit hebben de kennis of financiële mogelijkheden niet om zelf nieuwe thema’s aan te boren. Ze beperken zich veelal tot het overnemen van commerciële persberichten. Of laten bedrijven en bureaus tegen betaling of in ruil voor advertenties artikelen publiceren. Van onafhankelijke vakjournalistiek op het gebied van mobiliteit is nauwelijks sprake in ons land.
Dat is deels te begrijpen. Een beperkt taalgebied beperkt ook de financiële mogelijkheden. Als voormalig hoofdredacteur Verkeerskunde weet ik dat je ook afhankelijk ben van de goodwill van bedrijven en bureaus om de pagina’s vol te krijgen. En als oprichter van Verkeersnet heb ik ervaren hoe afhankelijk je bent van advertentie-inkomsten. Toch heb ik me nooit laten verleiden om redactieruimte te verkopen. En ook hier prijs ik mij gelukkig dat ik vele jaren heb kunnen werken voor de publicaties van Fietsberaad, media die niet gestuurd worden door advertentie-inkomsten of andere commerciële belangen.
Dat betekent ook dat je geen rekening hoeft te houden met de privé voorkeuren van je lezers. Het merendeel van de vakwereld baseert immers beleidsbeslissingen op gedegen (wetenschappelijke) kennis en kunde en daar richt je je op, bijvoorbeeld als het gaat om verkeersveiligheid. Maar dan krijg je onvermijdelijk reacties van een groep die alle schuld bij de automobilisten leggen. Daarom moet je volgens hen vooral de auto’s weren, want die veroorzaken alle onheil.
Bekend voorbeeld is de fietshelm. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat er daarmee minder mensen doodgaan. Dat zal ook het resultaat zijn als je auto’s weert. In de tussentijd kun je wel wat doen, lijkt mij.
Ik snap het concept ‘actievoeren’, maar ik begrijp niet dat je daarmee wetenschappelijk onderzoek terzijde schuift.
Ik zie ook dat onderzoek soms in twijfel wordt getrokken als de resultaten niet passen binnen het eigen beleid. Dan deugt zo’n onderzoek of een artikel daarover niet. Onderzoek dat wel past in het eigen beleid, wordt nooit inhoudelijk bekritiseerd.
Is er veel veranderd in de fietswereld in de afgelopen 2 decennia? Nee en ja. De ontwikkelingen in deze periode laten zich eigenlijk niet samenvatten in één alinea. Maar veel onderwerpen die 20 jaar geleden actueel waren, zijn dat nog altijd. Fietsparkeren en stationsstallingen, fietsdiefstal, gezondheid, verkeersveiligheid, drukte op het fietspad, enz. Echte innovaties of radicale koerswendingen - zoals ooit het Masterplan Fiets - zijn spaarzaam. Hoewel de bundeling van onderzoek en kennis in de Tour de Force in ieder geval weer wat van dat elan heeft teruggebracht.
En natuurlijk zijn er de nodige technische ontwikkelingen te melden die het fietsleven een stuk aangenamer of veiliger kunnen maken, zoals een chip in je fiets om handiger te stallen of gebruik van de smartphone om sneller groen te krijgen of om de snelheid te remmen. Maar die zijn nog lang geen gemeengoed, ook omdat veel fietsers kennelijk niet echt op een extra ‘device’ zitten te wachten.
Ook zijn er innovaties van buitenaf op ons pad gekomen die de nodige impact hebben, zoals de deelfiets, hoewel we daar nog niet altijd goed raad mee weten. En natuurlijk de elektrische fiets. Die heeft fors bijgedragen aan de toegenomen aandacht voor de rol van de fiets in het mobiliteitsbeleid, zowel lokaal als interlokaal
De positieve kenmerken van de fiets – bereikbaarheid, leefbaarheid, milieu, gezondheid – zijn onomstreden. Het Fietsberaad heeft aan deze zaken in belangrijke mate bijgedragen door de kennis hiervoor te ontwikkelen en te verspreiden.
Ik ken weinig kennisinstituten die zo consequent praktische informatie beschikbaar maken voor de doelgroep - vooral fietsbeleidsmensen bij overheden - als CROW-Fietsberaad.
En het geeft voldoening dat ik daaraan een bijdrage kon leveren door publicatie van ruim 3000 artikelen over deze thema’s.
Dat ligt nu achter mij. Tijd voor hele andere bezigheden. (En wie daar echt meer van wil weten, kan een blik werpen op mijn LinkedIn-profiel).
Ron Hendriks