De oorsprong van het Fietsberaad gaat nog wat verder terug dan 2001. Eind 90-er jaren verscheen het Masterplan Fiets, waarin voor het eerst eigenlijk expliciet het belang van de fiets in ons verkeers- en vervoersysteem werd onderkend. En de noodzaak om daar bij de inrichting van de infrastructuur meer rekening mee te houden. Dat kreeg vorm in het Nationaal Verkeers- en Vervoersplan 2001-2020 en leidde tot de start van het Fietsberaad op 26 september 2001 met als belangrijke communicatiekanaal het tijdschrift Fietsverkeer, een jaar later gevolgd door de website fietsberaad.nl.
In de Doelstelling stond dat het Fietsberaad helpt de bij verkeersbeleid betrokken ambtenaren van gemeenten, kaderwetgebieden, provincies en medewerkers van adviesbureaus om voorzieningen voor fietsverkeer te realiseren en te onderhouden. En dat is nog altijd zo, zij het dat het werkveld ten aanzien van doelgroepen en werkterreinen in de loop der jaren is verbreed. Stond aanvankelijk vooral de infrastructuur centraal, de laatste jaren werd de positie van de fiets ook bezien vanuit invalshoeken als bereikbaarheid en gezondheid. Samen met vooroplopende gemeenten en provincies zette Fietsberaad zich in voor vernieuwing van de fietskennis.
Veel onderzoeksresultaten blijven actueel
Terugbladerend in 44 edities van het tijdschrift Fietsverkeer, en ongeveer evenveel Fietsberaad-publicaties en notities, valt op dat veel onderwerpen die Fietsberaad de afgelopen jaren aan de orde stelde nog altijd actueel zijn. Veel werd in gang gezet, maar het fietsgebruik nam in die jaren ook sterk toe. Neem bijvoorbeeld de Fietsstraat, die al in 2002 aandacht kreeg in Fietsberaad-publicaties. Nu het fietsverkeer vooral in de steden is gegroeid, komt de ervaring die daarmee ondertussen is opgedaan uitstekend van pas.
In de tweede helft van haar bestaan heeft Fietsberaad een aantal gedegen onderzoeken gedaan naar het ontwerp van fietsstroken, fietsstraten, fietspaden en fietspaaltjes. De conclusies zijn vertaald naar concrete aanbevelingen die inmiddels op veel plekken in Nederland zijn toegepast.
Denk ook aan de problematiek van het fietsparkeren rond stations, die al vroeg werd gesignaleerd door Fietsberaad en die uiteindelijk leidde tot een sterke groei van de fietsparkeervoorzieningen. Maar omdat steeds meer fietsers de weg naar het station weten te vinden, blijft er volop werk aan de winkel.
Innovaties
Ook innovaties en nieuwe trends kregen ruim aandacht binnen het Fietsberaad. Bijvoorbeeld op het gebied van ICT. Het verzamelen van fietsdata, al dan niet met gebruik van apps, de toepassing van ICT bij het fietsparkeren en het verbeteren van verkeersregelingen ten gunste van de fiets zien we zeker de laatste jaren veel terug in de Fietsberaad-uitgaven.
Dat geldt ook voor initiatieven op het gebied van verkeersveiligheid. Rond 2011 verschenen al de eerste artikelen over ouderen en ook verscheen de elektrische fiets aan de horizon. Inmiddels wordt ruim een kwart van de fietskilometers elektrisch afgelegd en dat is iets om nadrukkelijk rekening mee te houden bij het ontwikkelen van fietsbeleid.
De elektrische fiets wordt ook vaker ingezet bij promotionele activiteiten rond de fiets. Want het is duidelijk dat er – naast het creëren van goede fietsvoorzieningen – het nodige te winnen valt met een betere marketing van de fiets, bijvoorbeeld in het woon-werkverkeer. En vooral de gezondheidsaspecten van het fietsen vormen daarbij een belangrijke trigger.
En natuurlijk zagen we de eerste deelfiets verschijnen. Die maakte door een ongecontroleerde groei een turbulente start, maar is inmiddels in wat rustiger vaarwater beland. Het bracht niet de ommekeer die men er in begin van verwachtte, maar op deelterreinen scoort de deelfiets inmiddels behoorlijk. Met als positieve uitschieters natuurlijk de al langer bestaande OV-fiets en een afgeleide concept, de Swapfiets.
Platform
Fietsberaad krijgt ook meer een rol als platform, met bijvoorbeeld speciale themawebsites over verkeersveiligheid en fietsparkeren. En de Tour de Force, die in 2015 startte en overheden, marktpartijen en kennisinstituten wil bundelen. Fietsberaad levert daar belangrijke bijdragen aan, zowel inhoudelijk als door het faciliteren van de communicatie via de website.
Daarnaast ontwikkelde Fietsberaad een uitgebreide Kennisbank waarin vrijwel alle relevante onderzoeksresultaten van de afgelopen 20 jaar zijn te vinden. En ook werd een aantal speciale tools gebouwd, bijvoorbeeld om de capaciteit van fietspaden door te rekenen of overbodige fietspalen weg te saneren.
Over de rol van het Fietsberaad bestaan overigens nog wel eens misverstanden. De fietswereld kent uiteenlopende stromingen. Sommigen willen kostte wat het kost de fiets een prominentere plaats geven in ons vervoerssysteem, anderen pleiten voor een zorgvuldige afweging tussen de belangen van verschillende soorten verkeersdeelnemers. Fietsberaad is uitdrukkelijk geen belangengroep en kiest daarom geen partij, maar wil verkeersdeskundigen en beleidsmaker de instrumenten in handen geven waarmee ze het fietsbeleid in hun gemeente of provincie kunnen vormgeven. Eigen onderzoek en pilots staan daarbij aan de basis, maar omdat de afgelopen 20 jaar op steeds meer plekken fietskennis wordt ontwikkeld, heeft kennisuitwisseling en -verspreiding meer nadruk gekregen. De nieuwsbrief van Fietsberaad speelt daarin een belangrijke rol. Hierin signaleren we nieuwe ontwikkelingen in het land en vertalen we ingewikkelde onderzoeksrapporten naar journalistieke berichten. Dit wordt hoog gewaardeerd, zo blijkt uit reacties van de lezers. Ook bijeenkomsten dragen bij aan de uitwisseling van kennis, met een voorlopig hoogtepunt in 2020. Vanwege Corona gingen ook de bijeenkomsten digitaal waardoor we een veel breder publiek bereikten met de kenniscafés. In 2020 ongeveer 1.700 bezoekers.
Verder uitbouwen
Wat staat er op de rol voor de komende jaren? Op de korte termijn wil CROW-Fietsberaad onverminderd werken aan de vernieuwing van de fietskennis en doorgaan met het verzamelen en verspreiden. Met daarbij veel aandacht voor actuele problemen zoals de volle fietspaden, de komst van nieuwe voertuigen die aanspraak maken op het fietspad, het groeiende aantal verkeersslachtoffers onder fietsers en het belang van goede fietsdata. Maar ook door daar alle actieve vervoerwijzen bij te betrekken waarmee we met name onze binnensteden leefbaar houden en buitengebieden bereikbaar houden. De agenda van de Tour de Force is daarbij richtinggevend.
Voor de langere termijn willen we ons beraden op de rol van CROW-Fietsberaad. Doorgaan op de ingeslagen weg? Of bijvoorbeeld het werkveld samen met onze "voetgangerscollega’s" verbreden tot een Kenniscentrum actieve mobiliteit?
Niet onbelangrijk daarbij is wat de financierende overheden willen. Twintig jaar geleden had het Fietsberaad een heldere opdracht van het ministerie. Inmiddels zijn de middelen gedecentraliseerd naar de provinciefondsen. En natuurlijk wil CROW-Fietsberaad ook de “klant” betrekken bij de strategie voor de toekomst. Graag horen we uw mening in de enquête hierover.