Brussel Mobiliteit en Leefmilieu Brussel zijn de overheidsdiensten voor mobiliteit en milieu van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Op basis van een literatuurstudie, een statistische analyse en gesprekken met deskundigen hebben ze een analyse gemaakt van de huidige toename aan grote en zware auto’s in Brussel en in heel België, de oorzaken en de impact ervan en maatregelen om de toename te beperken.
Massa
Tussen 2013 en 2023 is de massa van privévoertuigen die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn ingeschreven met 10 procent toegenomen en die van bedrijfsvoertuigen met 17 procent. Daarbij zijn ‘salariswagens’ of auto’s van de zaak gemiddeld zo’n 250 kg zwaarder dan nieuw ingeschreven privéauto’s. De voertuigen zijn ook breder, sinds 2018 zijn nieuw ingeschreven auto's gemiddeld meer dan 180 cm breed.
Impact
Uit de analyse van de impact van de toename van het aantal zware auto’s blijkt onder meer dat voor inzittenden van een zwaarder voertuig de kans om ernstig gewond te raken of te overlijden afneemt, terwijl die voor de tegenpartij van een ongeval – voetganger, fietser, motorrijder of inzittende van een lichtere auto – juist toeneemt. In Brussel is de impact voor de tegenpartij zelfs groter dan voor België als geheel.
Grotere en zwaardere auto’s nemen meer ruimte in, passen niet op bestaande parkeerplaatsen, terwijl er juist een herverdeling van de openbare ruimte nodig is voor actieve vervoerswijzen. Het ruimtebeslag van deze auto’s staat ook de vergroening van de omgeving in de weg.
De emissies door slijtage van banden, remblokken en wegdek nemen toe bij zwaardere voertuigen.
Bij diesel- en bezineauto’s heeft het hogere gewicht daarbij de daling van de CO2-uitstoot vrijwel teniet gedaan. Ook in de fabricage is er meer uitstoot bij zwaardere voertuigen en bij zwaardere elektrische voertuigen is er meer behoefte aan grondstoffen voor grotere batterijen.
Oorzaken
Een van de oorzaken voor de toename van zware voertuigen is dat de auto-industrie het segment zwaardere en grotere voertuigen meer promoot, omdat hier meer marge op zit. Dit gaat ten koste van het aanbod aan lichtere en betaalbare auto’s. De fiscale regels in België spelen ook een rol. Bij de elektrische auto wordt bijvoorbeeld niet naar gewicht gekeken bij belasting, zoals dat wel bij brandstofauto’s gebeurt. En bij de eerder genoemde salariswagens stimuleert het fiscale regime de keuze voor zwaardere en luxere auto’s. Ten slotte moedigen de Europese CO2-emissienormen geen vermindering van de massa van auto’s aan.
Maatregelen
Brussel Mobiliteit en Leefmilieu Brussel stellen een pakket aan maatregelen voor om de verzwaring van het wagenpark in de stad af te remmen, zoals het invoeren van een kilometerheffing waarin gewicht van het voertuig meetelt, het aanscherpen van het parkeerbeleid om zware auto’s te ontmoedigen in de stad te komen, het instellen van een zone zonder zware auto’s en een verbod op reclame voor grote en zware auto’s in de openbare ruimte.