Op basis van literatuuronderzoek en interviews met experts selecteerde Mbugua 19 factoren die essentieel zijn voor het in kaart brengen van de maatschappelijke impact van de integratie fiets-ov, onderverdeeld in financiële, sociale en milieudimensies. Hiervan nam ze er 14 mee in een casestudie naar de OV-fiets in Nederland over de jaren 2003-2024, waarin ze retrospectief een maatschappelijke kosten-batenanalyse uitvoerde. Daarvoor zocht ze naar bronnen om de monetaire waarde van de factoren in te schatten.
Scenario’s
Ze hield rekening met drie scenario’s: pessimistisch, gebalanceerd en optimistisch. In het pessimistische scenario combineerde ze hoge kosten met lage baten, in het gebalanceerd scenario de mediane kosten en baten en in het optimistische scenario lage kosten met hoge baten. In alle drie de scenario’s blijkt de OV-fiets maatschappelijk gezien winstgevend en heeft deze een baten-kostenratio van meer dan 1. In het gebalanceerde scenario is deze ratio 1.5, wat betekent dat de baten 50 procent hoger zijn dan de kosten.
Maatschappelijke baten
De grootste winst is toe te schrijven aan de toegenomen bereikbaarheid (50 procent van de totale maatschappelijke baten), reductie van congestie (26 procent) en verbeterde gezondheid (23 procent). Reizigers besparen tijd en kosten door de fiets te gebruiken voor natransport. Ongeveer 92 procent van de OV-fietsritten vervangt een rit met een ander vervoermiddel. Technologie als het openen van de fiets met de ov-chipkaart reduceert de transactietijd en draagt daarmee bij aan de bereikbaarheid. Ook de strategische plaatsing van OV-fietsen nabij treinstations speelt hierbij een rol.
Bron: Mbugua (2024)
Maatschappelijke kosten
De investeringskosten vormen de grootste bron van uitgaven, met ruim driekwart van de totale maatschappelijke kosten. Ook de kosten van verkeersveiligheid zijn met 10 procent van het totaal aanzienlijk te noemen. Dit komt door de relatief hoge risico’s van fietsen.
De geschatte kosten voor exploitatie en onderhoud leveren een bescheiden verlies op. In de eerste 12 jaar van de analyseperiode waren er aanzienlijke verliezen, later fluctueerde het resultaat tussen winst en verlies. Tijdens de coronapandemie was er een inkomstenverlies door dalende reizigersaantallen. Deze trend onderstreept de noodzaak voor overheidsondersteuning tijdens de eerste jaren van de onderneming en bij verstoringen van buitenaf.
De kosten zijn vooral voor de transportondernemers, terwijl de maatschappij vooral profiteert van de baten van de integratie fiets-ov. Ook dit geeft een onderbouwing voor publieke investeringen, zodat de impact voor de ondernemers in balans is met dat voor de maatschappij.
Bron: Mbugua (2024)
Leah Watetu Mbugua studeerde in augustus af aan de TU Delft en haar afstudeerrapport is
hier te vinden.