Belangrijkste onderwerpen in deze editie
(klik op de titels voor een directe verwijzing naar het onderwerp uit het magazine)
Vrijliggende fietspaden bieden fietsers de meeste veiligheid en comfort, maar vaak ontbreekt daarvoor de benodigde ruimte. Fietsstroken zijn dan een ‘next best' oplossing. Onderzoek van CROW-Fietsberaad maakt duidelijk hoe je die zo goed mogelijk inpast.
CROW-Fietsberaad onderzocht 23 locaties met fietsstroken en concludeerde dat fietsers zonder nabij autoverkeer gemiddeld 190 cm gebruiken. Dit is een comfortabele situatie, waar fietsers de voorkeur aan geven. Bij passerende auto's ontstaat een harmonica-effect: fietsers schuiven richting de stoeprand, wat met bredere fietsstroken deels wordt verminderd. Hoewel 170 cm als minimumbreedte blijft, blijkt dit krap en wordt een bredere strook aanbevolen waar mogelijk. Op gebiedsontsluitingswegen is naast de 170 cm minimaal een 50 cm schrikstrook nodig om voldoende afstand tot (vracht)auto's te garanderen. Ook moet de rijloperbreedte duidelijk maken of auto's elkaar al dan niet kunnen passeren.
De centrale vraag voor de komende jaren is hoe je de voordelen van de fiets voor ouderen benut en de nadelen minimaliseert. Dit dossier laat zien wat ons te wachten staat en presenteert enkele initiatieven die op dit vlak worden ondernomen. In dit dossier aandacht voor:
Meer oudere fietsers
Het aandeel fietsende 65-plussers neemt de komende jaren fors toe. En door de e-fiets fietsen ze meer dan vroeger. Maar ouderen zijn kwetsbaar. Het sombere perspectief is meer verkeersslachtoffers. De belangrijkste cijfers op een rij.
Op de fiets of toch maar niet?
Wanneer is het - de risico's tegen de voordelen afwegende - nog verantwoord dat oudere mensen blijven fietsen (op een elektrische fiets)? Op die vraag is geen eensluidend antwoord te geven. De ene oudere is de andere niet. De ouderen van de toekomst hebben meer geld, meer tijd en zijn gezonder. En dat willen ze ook blijven door een actief leven. Ze zijn ook hoger opgeleid, blijven vaker langer werken, vaker zelfstandig wonen en zullen dat ook langer blijven doen. De definitie van oud is daarmee aan het schuiven. In veel demografische statistieken wordt nog 65 jaar als grens aangehouden tussen niet-oud en oud, niet geheel toevallig ook de AOW-leeftijd. Die schuift de komende jaren al twee jaar op. Maar vooral omdat ouderen steeds langer vitaal blijven, wordt steeds vaker 75 jaar aangehouden.
Realistisch naar het eigen fietsgedrag leren kijken
Hoe zorg je ervoor dat oudere fietsers met een realistische blik hun eigen fietsgedrag onder ogen zien en eventueel maatregelen nemen waardoor ze veilig blijven fietsen? Het onderzoek daarnaar staat nog in de kinderschoenen. Het project ‘Zolang ik fiets' is opgezet om daar meer inzicht in te krijgen.
Bij ‘Zolang ik fiets’ staat niet het voertuig centraal, noch de weginrichting, maar het gedrag en de vermogens van de oudere fietser zelf. Wat kan iemand zelf doen om zo plezierig en zo veilig mogelijk te blijven fietsen?
Gezond ouder worden begint jong
'Driekwart van alle gebreken is te wijten aan leefstijl, een klein deel heeft andere oorzaken, zoals genetische factoren of gewoon pech.' Dat zegt dr. David van Bodegom. Hij houdt zich als artswetenschapper bezig met ouderengeneeskunde bij de Leyden Academy on Vitality and Ageing. En - is de vaste overtuiging van Van Bodegom - daarbij draait het vooral om één ding: zorg dat je in beweging blijft.
Ouderen stappen anders op
Drie fietsen werden er afgelopen jaren speciaal voor ouderen ontwikkeld. Bij twee daarvan was Rosemary Dubbeldam betrokken, onderzoekster bij Roessingh Research and Development.
De ‘intelligente’ fiets van TNO waarschuwt de berijder voor een obstakel op de weg, via trillingen in het handvat. De SOfiets heeft als bijzonderheid dat het zadel automatisch zakt bij lage snelheid. De fiets met ‘steer-assist stability control’ van de TU-Delft heeft een ‘actieve stuurhulp’, verborgen in een elektromotortje rond de stuurpen, die helpt de fietser overeind te blijven bij lage snelheden. De vraag is of de innovaties door de markt worden opgepikt. Dubbeldam denkt dat de elektrische fiets aanpassingen wel dichterbij heeft gebracht. ‘Een meerprijs van 100 euro bijvoorbeeld, is voor een elektrische fiets van 1500 euro een minder grote stap dan voor een gewone fiets van 500 euro.’