Belangrijkste onderwerpen in deze editie
(klik op de titels voor een directe verwijzing naar het onderwerp uit het magazine)
Met gedetailleerde fietsdata valt veel te doen om de positie van de fiets te versterken. Toepassingen variëren van het opsporen van gestolen fietsen tot het beter plannen van fietssnelwegen. Een overzicht van de technieken die daarvoor zijn in te zetten. En van de resultaten die dit nu al oplevert.
Fietsdata: Hoe kom je er aan?
Er zijn verschillende manieren om data over fietsgebruik te verzamelen. En daar komen er steeds meer bij. Ze hebben allemaal voor- en nadelen. Met een (RFID-)chip in de fiets zou het een stuk makkelijker zijn om gegevens te verzamelen. Maar er zijn meer opties. Bijvoorbeeld een simkaart, waarmee je continu informatie cq. je locatie kunnen doorgeven via het gsm-netwerk (handig als je fiets zoek is). Die zijn wel aanzienlijk duurder in het gebruik vanwege het gsm-abonnement en ze vragen (meer) stroom. Een nieuwe kanshebber is LoRa. De afkorting staat voor Low Power Wide Area Network (Long Range). Het is vergelijkbaar met het gsm-netwerk, met als belangrijkste verschil dat LoRa is ontwikkeld om kleine hoeveelheden data te versturen tegen veel lagere kosten.
Welke techniek zich het beste leent voor de fiets, is nog een open vraag. Het antwoord op die vraag hangt ook samen met de informatie die je wil gaan verzamelen. Je zou om te beginnen de belangrijkste kenmerken van de fiets in één database kunnen onderbrengen. Bedrijven en instellingen kunnen deze database vervolgens intern gebruiken om er hun eigen gegevens aan te koppelen. Daarbij moet je de fietser van nut en noodzaak van een geavanceerdere tag zien te overtuigen.
Fietsdata: Wat kun je er nu al mee?
We weten op dit ogenblik nog niet zo veel over de fietser. Weliswaar wordt te kust en te keur data ingewonnen, er valt nog niet veel lijn in te ontdekken. De huidige inwinmethoden variëren van studenten in een hokje of een telslang, via allerlei apps tot schriftelijke enquêtes en camera-observaties. Het combineren van data uit verschillende bronnen is omslachtig. De uitwisselbaarheid van de data die dat allemaal oplevert is zeer beperkt. Je loopt er dan direct tegenaan dat er geen gestandaardiseerd formaat is. Het Dataplatform Fiets wil daar verbetering in brengen. De NHTV en de universiteit Gent realiseren dat in opdracht van het Nederlandse en Vlaamse Fietsberaad. Let op: In 2018 is besloten het Nederlandse deel van het dataplatform onder te brengen bij de NDW met een aangepast dataformaat.
De fiets is nog altijd een ondergeschoven kindje in de meeste verkeersmodellen. Fietsdata helpt om betere verkeersmodellen te ontwikkelen en om het gebruik van fietsenstallingen te optimaliseren. Bureau Goudappel werkt aan verbetering van de multimodale modellen. Royal HaskoningDHV doet samen met de TU Eindhoven onderzoek naar de vraag welke omgevingskenmerken de routekeuze van fietsers en de keuze om te gaan fietsen bepalen. Mobycon gebruikt een fietsmodel dat herkomst- en bestemmingsgegevens van fietsers in kaart brengt door dagboekgegevens en kansberekeningen te combineren.
Bredere fietspaden, betere markering en veiliger bermen kunnen het aantal enkelvoudige ongevallen terugdringen. Een aantal pilotprojecten laat zien waar de mogelijkheden liggen.
‘Het vergevingsgezinde fietspad’, won in 2013 de prijsvraag van het ministerie voor het meest innovatieve onderzoeksvoorstel om de fietsveiligheid bij 50+ers te verbeteren. De pilots die binnen het project werden uitgevoerd, leidde tot een aantal conclusies voor de praktijk:
- Verbreding werkt altijd: Verbreding van fietspaden blijkt een effectieve maatregel, aldus Peter Morsink van Royal HaskoningDHV: “Verbreding is een goede maatregel.” Het vergroot de veilige zone, waardoor fietsers minder in de as fietsen en er minder conflicten met tegenliggers zijn. Ouderen waarderen bredere fietspaden in het bijzonder.
- Effecten van asmarkering:
- Bij brede fietspaden (> 3,0 meter): Asmarkering zorgt ervoor dat fietsers verder uit de as blijven.
- Bij smalle fietspaden (< 3,0 meter) of druk verkeer (> 500 fietsers/dag): Fietsers rijden dichter bij de rand, wat niet altijd wenselijk is.
- Effecten van kantmarkering:
- Positief: Fietsers houden meer afstand van de rand en ervaren de visuele geleiding als prettig, zelfs in het donker.
- Negatief: Op smalle paden (< 3,0 meter) kan kantmarkering fietsers juist dichter naar de as of verkeerde helft sturen, vooral bij drukte.
- Bermen en bermstroken: Bij 12% van de eenzijdige ongevallen speelt de berm een rol. Een veilige berm ligt op dezelfde hoogte als de verharding en heeft voldoende draagkracht. Bermstroken verminderen hoogteverschillen en stimuleren fietsers om dichter bij de rand te fietsen, waardoor de hele breedte van het fietspad beter wordt benut. De betonnen bermverharding (met streetprint) werkte het beste op de proeflocatie.
De fiets is tegenwoordig cool, en dat spreekt de designers aan. In dit artikel behandelen we aantal voorbeelden:
- Jas wijst de weg, Smart Jacket van Vodafone
- Ikea-fiets
- Fietsspeeltuin in Denemarken
- Offugo, designersprijs fietsenstalling uit Taiwan
- Airbag-'helm' voor fietsers uit Zweden
- Bakfietsparkeren uit Denemarken
- Walanker van Engels designbureau Cyclehoop
- Velobaar, steun voor fietsers
- VanMoof als deelfiets
- Fietsflat in Berlijn
De fiets met het kratje voorop levert stallingsbeheerders de nodige zorgen op. Ze passen niet in het rek. Dat geldt ook voor bakfietsen, ligfietsen en andere buitenmodelfietsen. In samenwerking met NS en Prorail, heeft CROW-Fietsberaad de omvang hiervan in kaart gebracht en geeft suggesties voor een nieuwe inrichting van de stalling (zie
Fietsberaadpublicatie 29). Het voorstel is om een aantal pilots te doen waarbij naast de huidige ‘compactplekken’, ook ‘plusplekken en dubbelplusplekken’ worden aangeboden. De plusplekken bieden meer ruimte per plek maar hebben een ongunstiger plek in de stalling, waardoor niet iedereen ze zal gaan gebruiken. Voor de dubbelplusplekken betalen mensen meer maar daarvoor krijgen ze, naast meer ruimte, ook een goede locatie in de stalling.