Tot deze ogenschijnlijk tegenstrijdige conclusie komen onderzoekers van de Universiteit van Toronto in het gezaghebbende British Medical Journal [1]. In Canada is in een aantal provincies een wettelijke helmdraagplicht ingevoerd, in andere niet. In theorie biedt dat dus goed vergelijksmateriaal, maar de praktijk is toch wat weerbarstiger.
De onderzoekers vonden dat tussen 1994 en 2003 het aantal jongeren met hoofdletsel afnam met 54% in provincies met een wettelijke helmplicht, vergeleken met 33% in provincies zonder helmplicht. Bij oudere fietsers daalde het aantal hoofdletselgevallen met 26% in provincies met een helmplicht, in de andere provincies veranderde dat cijfer niet. Maar daaruit kan niet worden geconcludeerd dat de helmplicht werkt, aldus de onderzoekers. Want als de cijfers diepgaand geanalyseerd worden, blijkt dat de verklaring voor de dalende trends niet is te herleiden tot de helmdraagplicht. Zo was er al aan afname van de hoofdletselongevallen zichtbaar voordat de helmplicht werd doorgevoerd, en die lijn zette zich gewoon door.
Toch blijkt uit ander onderzoek, zo stellen de Candese onderzoekers, dat een helm hoofdletsel met maximaal 88% kan terugdringen. Als verklaring voor het feit dat die effecten niet te vinden zijn na invoering van een helmdraagplicht, noemen ze verschillende mogelijke oorzaken. In de eerste plaats hebben andere maatregelen die de veiligheid van fietsers vergroten - zoals verbetering van de infrastructuur, voorlichting en campagnes om de helm vrijwillig te dragen - waarschijnlijk veel meer effect. Verder worden de cijfers mogelijk vertekend door het feit dat de helmdraagplicht is ingevoerd in een aantal afzonderlijke gemeenten waar geen provinciale draagplicht was ingevoerd. Tenslotte zou de effectiviteit van de helm hoger kunnen zijn voor lichte en middelzware hoofdletsels, hetgeen niet is terug te vinden in de ziekenhuisgegevens.
Al met al houden de onderzoekers het erop dat de helmplicht hoogstens een marginale invloed heeft gehad op het aantal mensen dat met hoofdletsel in het ziekenhuis belandde.

[1] Helmet legislation and admissions to hospital for cycling related head injuries in Canadian provinces and territories: interrupted time series analysis - Jessica Dennis e.a. (BMJ 2013;346:f2674).