Het aantal verkeersdoden en ernstig verkeersgewonden onder fietsers is de afgelopen jaren sterk gestegen. Dit vraagt om maatregelen en in dat kader wordt de fietshelm regelmatig genoemd. Vorig jaar werd een motie aangenomen om de helm verplicht te stellen op fatbikes en 83 procent van de mensen zou hier voor zijn, zo blijkt uit de jaarlijkse flitspeiling van Veilig Verkeer Nederland (VVN). Maar dit voorstel lijkt te gaan stranden op de onmogelijkheid om de fatbike als een aparte voertuigcategorie te duiden.
 
Artsen voor Veilig Fietsen
Belangengroepen als de ANWB, de Fietsersbond, VVN en Artsen voor Veilig Fietsen zijn geen van allen voor een helmplicht, maar wel voor de stimulering van vrijwillig fietshelmgebruik.
Artsen voor Veilig Fietsen pleiten het meest nadrukkelijk voor de aanmoediging van fietshelmgebruik, om hiermee het aantal doden en gewonden onder fietsers snel terug te dringen. Zij wijzen erop dat ernstig hersenletsel de belangrijkste reden van overlijden na een fietsongeval en herstel van hersenletsel beperkt is, in tegenstelling tot letsel aan andere organen. Evengoed zijn ze niet voor een helmplicht maar wel voor promotiecampagnes om fietsers te overtuigen vrijwillig een helm te dragen.
 
ANWB en VVN
De ANWB en VVN moedigen vrijwillig fietsgebruik aan, vooral voor kinderen en andere kwetsbare groepen zoals ouderen. In het standpunt over de fietshelm van de ANWB uit 2023 staat dat je met een fietshelm geen ongelukken voorkomt en dat om fietsen verkeersveiliger te maken andere maatregelen nodig zijn, zoals het veiliger maken van de infrastructuur. Ook stelt de organisatie op basis van eigen onderzoek vast dat het draagvlak voor de fietshelm nog altijd beperkt is. Een helmplicht zou mogelijk leiden tot verminderd fietsgebruik.
 
Fietsersbond
Dat laatste onderschrijft ook de Fietsersbond, die van deze organisaties het minst uitgesproken voor gebruik van de fietshelm is. De bond is niet tegen het dragen van een helm, maar dit moet dan wel een vrije keuze zijn. Goede infrastructuur, lagere snelheid van autoverkeer en veilig gedrag in het verkeer zijn het belangrijkst voor fietsveiligheid. Men vindt de helm wel aan te raden voor groepen met een verhoogd risico, zoals senioren op een e-fiets, maar geeft ook aan dat het alleen helpt bij een specifiek soort ongeval: dat waarbij hersenletsel kan ontstaan.
 
Cijfers
Uit cijfers van VeiligheidNL over 2023 blijkt dat het dragen van een fietshelm de kans op hoofdletsel met 62 procent vermindert en de kans op hersenletsel met 36 procent. Het factsheet Fietshelm van de SWOV meldt 60 procent minder kans op ernstig en ongeveer 70 procent minder kans op dodelijk hoofd/hersenletsel bij het dragen van een fietshelm. Als alle fietsers een helm dragen zouden naar schatting jaarlijks 100 tot 110 verkeersdoden en 1700-1900 ernstig verkeersgewonden kunnen worden voorkomen. Hierbij kan men de vraag stellen hoeveel van dit effect ook te bereiken is door de oorzaken van fietsongevallen aan te pakken. 
Momenteel draagt ongeveer 5 procent van de mannelijke en 3 procent van de vrouwelijke fietsers in Nederland een helm. Er is maar beperkt bewijs voor het uitgangspunt van veel belangenorganisaties dat de populariteit van fietsen afneemt bij een helmplicht.
 
Promotie helmgebruik
In Denemarken heeft de promotie van vrijwillig helmgebruik, ondersteund door onder meer campagnes en consensus onder stakeholders, ertoe geleid dat de helft van de fietsers inmiddels een helm draagt. Het effect is zelfversterkend, met meer helmdragende fietsers om zich heen is men minder bang om op te vallen met een fietshelm.
 
Minister Barry Madlener presenteerde onlangs een plan om in Nederland een vergelijkbare strategie in te zetten als in Denemarken. In 2023 kwam SWOV al met een publicatie met aanbevelingen om vrijwillig fietshelmgebruik te stimuleren. Een fietshelmplicht lijkt niet op veel maatschappelijke wind in de zeilen te kunnen rekenen, voor het stimuleren van vrijwillig fietshelmgebruik lijkt de weg vrij.