Vrijetijdsmobiliteit is veruit de belangrijkste bron van mobiliteit. Van alle verplaatsingen
wordt 38% gemaakt voor vrijetijdsdoeleinden, terwijl het woon-werkverkeer slechts
verantwoordelijk is voor 17% van de verplaatsingen (2009). Ook wat betreft het aantal
verreden kilometers voert de vrije tijd de boventoon: 42% van alle kilometers wordt
ten behoeve van de vrije tijd afgelegd, ten opzichte van 28% voor woon-werkverkeer.
Auto dominant
De auto is het meest gebruikte vervoermiddel in de vrije tijd zowel wat betreft afstanden als wat betreft het aantal vrijetijdsverplaatsingen. Wel lijkt het die dominantie iets af te nemen. Werd in 2004 nog voor 48% van de ritten de auto gepakt, in 2008 was dat nog 42%. In bijna een kwart van de gevallen pakt men de fiets (24%), en een vijfde van de vrijetijdsactiviteiten worden te voet ondernomen (20%). Het openbaar vervoer is het minst populair: slechts 5% van de keren dat men eropuit gaat, reist men met de trein, bus, metro of tram.
De vrije tijd brengt men in de meeste gevallen binnen de eigen regio door. Voor bijna driekwart van de uithuizige vrijetijdsactiviteiten reist men maximaal tien kilometer (enkele reis).
De autodominantie zien we vooral sterk als het gaat om het bijwonen van een sportwedstrijd en voor winkelen voor plezier. Een andere autoactiviteit bij uitstek is het dagje pretpark: in 83% van de gevallen reist men er met de auto naartoe. De fiets wordt scoort beter bij bezoek aan amateur voetbal, cafébezoek, en in het kader van hobby en verenigingsactiviteiten.
Kansen voor de fiets
Kansen voor de fiets liggen er volgens het SCP door vrijetijdsvoorzieningen beter toegankelijk te maken met de fiets. Maar veel vrijetijdsvoorzieningen liggen juist buiten of aan de rand van het stedelijk gebied. Deze bestemmingen kunnen wel beter met openbaar
vervoer bereikbaar gemaakt worden, maar modal shift zal naar alle waarschijnlijkheid
slechts in beperkte mate plaatsvinden, zo denkt het SCP.
Een tweede alternatief is de vrije tijd dichter bij huis doorbrengen. Voorzieningen
zoals sportvelden, openbare bibliotheken, muziekscholen en kunstencentra kennen vaak een korte reisafstand. Het openhouden van dergelijke gesubsidieerde voorzieningen (ook in tijden van bezuiniging) in de directe leefomgeving is niet alleen van groot belang voor de kwaliteit van leven, maar ook voor het beperken van de vrijetijdsmobiliteit, aldus het SCP.
‘Groen dichter bij huis’ speelt ook een rol. De overheid heeft zich tot doel gesteld heeft dat alle Nederlanders binnen tien minuten fietsen in het groen kunnen recreëren. Uit onderzoek van Alterra blijkt dat 1,5 miljoen mensen niet binnen tien minuten fietsen het agrarisch gebied kunnen bereiken en dat 2,4 miljoen mensen niet binnen tien minuten fietsen in een natuurgebied zijn.
Elektrische fiets
Gegeven de opkomst van de elektrische fietsen, zou het aandeel vrijetijdsactiviteiten dat met de fiets ondernomen wordt in de toekomst nog licht kunnen toenemen, zo verwacht het SCP. Het is echter niet zo dat de opkomst van deze fietsen gepaard zal gaan met een gelijke afname in het aantal autoritjes. Voor een deel vervangt de elektrische fiets de gewone fiets, voor een deel is het extra mobiliteit – men gaat vaker fietsen en legt langere afstanden af –, en voor een deel kan het de auto vervangen.