Directe aanleiding voor het debat was de wens van de VNG om gemeenten meer zeggenschap te geven bij de aanleg en het beheer van stationsstallingen. Daarbij zijn behalve de gemeenten ook Prorail en de NS betrokken en de versnipperde verantwoordelijkheden leiden nu tot vertraging bij de aanleg, aldus de VNG. Gemeenten zouden dan wel over meer middelen moeten kunnen beschikken. Daarvoor moet de NS extra bijdragen in de kosten van stationsstallingen. Het zijn immers hun klanten die met de fiets komen, zo stelt de VNG.
Dicht bij de burger
Tweede Kamerlid Sander de Rouwe van het CDA kan zich er wel in vinden als gemeenten de regierol op zich willen nemen. ‘Gemeenten staan tenslotte het dichtst bij de burger en ieder station kent zijn eigen lokale problematiek.’ Betty de Boer van de VVD is daar eveneens voorstander van: ‘In de praktijk is dat ook al het geval. Gemeenten zijn immers verantwoordelijk voor de ruimtelijke inrichting. Het is belangrijk dat je de verantwoordelijkheid legt bij lokale partijen die dat in samenspraak met lokale groeperingen, grondeigenaren, en dergelijke organiseren. En dat lokale politici bepalen waar ze het geld aan uitgeven.’
Duco Hoogland, Kamerlid voor de PvdA, twijfelt nog wel aan de noodzaak om de regierol nadrukkelijk lokaal neer te leggen. ‘Ik vraag me af of we die regievraag in Den Haag moeten beantwoorden. En ik vraag me ook af of het wel zo’n groot probleem is. In de stationsgebieden van de grote steden lijkt men er toch aardig uit te komen. Je ziet grote stallingen met voldoende plaatsen.’
Ook GroenLinks-Tweede Kamerlid Liesbeth van Tongeren is niet bij voorbaat overtuigd. ‘Als je de regierol bij de gemeente neerlegt, dreigt het gevaar dat het Rijk zich terugtrekt. Dan krijg je nog wel de eenmalige bijdrage, maar als er wat vervangen moet worden zal het Rijk zeggen daar niet over te gaan. Goed vervoer is een rijksverantwoordelijkheid. En de combinatie fiets-trein moet veel meer aangemoedigd worden. Als je dat alleen bij de gemeenten legt, gaat dat niet lukken.’
Otto van Boggelen van CROW-Fietsberaad benadrukte in het debat dat er wel degelijk problemen ontstaan door de versnipperde verantwoordelijkheden. ‘Neem Groningen. Eerst had je daar de betaalde NS-stallingen, toen kwam het Stadsbalkon, en liep de bewaakte stalling leeg. Het bureau Berenschot heeft ook niet voor niets geconstateerd dat dit een belemmering is voor een effectieve aanpak.’
Stroperige besluitvorming
Tymon de Weger, voorzitter van het Fietsberaad en zelf ooit wethouder in Utrecht, had in het debat eveneens weinig begrip voor de terughoudendheid bij de Kamerleden: ‘Er wordt nu veel gepolderd om tot oplossingen te komen. Dat kost jaren en lukt alleen als de urgentie heel hoog is, zoals bijvoorbeeld in Utrecht. Zeker nu gemeenten de helft moeten betalen, is dat proces alleen maar stroperiger geworden. Gemeenten willen de regierol op zich nemen, maar dan moet een aantal zaken goed worden afgesproken, ook dat er geld is voor de lange termijn.’
Wat dat laatste punt betreft waren de Kamerleden De Rouwe, Hoogland en Van Tongeren het in ieder geval eens. De financiering vanuit het rijk is tot 2020 vastgelegd en dat moet onverminderd worden doorgezet na 2020. Alleen Betty de Boer van de VVD ziet die noodzaak niet. ‘Zowel de regie als de financiële verantwoordelijkheid moet je volledig bij de gemeente leggen.’
Goede ideeën
Maar geen van de Kamerleden deelt de mening van de VNG dat de NS meer moet gaan meebetalen aan de stallingen. Duco Hoogland (PvdA): ‘Ik vraag me af wat er is nu zo verkeerd loopt. Er ligt nog geld op de plank tot 2020. Volgens mij is er meer behoefte aan goede ideeën dan aan geld. Laten we eerst kijken of we de tienduizenden plekken die nog nodig zijn kunnen realiseren met de huidige fifty-fifty regeling. Want uiteindelijk betaal je het toch zelf, dus uiteindelijk de klant.’
Hij vond daarbij Kees Miedema van NS aan zijn zijde: ‘NS heeft als enige ketenververvoerder de afgelopen jaren al fors geïnvesteerd in ketenmobiliteit, 30 miljoen in P+R-terreinen, 7 miljoen in OV-fiets, 30 miljoen in fietsparkeren. Je kunt NS meer laten betalen, maar linksom of rechtsom komt dat in de concessie terug en dus uit de publieke middelen.’
Liesbeth van Tongeren (GL): ‘NS betaalt niet mee aan de bussen en de trams naar het station, daar komen hun klanten ook mee. We willen dat mensen op de fiets komen, omwille van gezondheid, beweging, schone lucht e.d. Moet de NS daarvoor betalen? Bovendien, er zijn meer vervoerders. Gaan we dan Veolia, de Thalys, enzovoort ook laten meebetalen aan de fiets, en aan de auto?
Sander de Rouwe (CDA) ziet ook problemen bij het overhevelen van financiële middelen: ‘Fietsbeleid is lokaal beleid, maak gemeenten daar maar verantwoordelijk voor, ook bij stations. De financiële discussie heeft daar wel mee te maken, maar is er niet één op één mee verbonden. Daar maak je de discussie nodeloos ingewikkeld mee.’
Van Betty de Boer (VVD) hoeft het ook niet: ‘De NS betaalt ook niet mee aan parkeervoorzieningen voor de auto. De regie en financiële verantwoordelijkheid moet je volledig bij de gemeente neerleggen.’
Sander de Rouwe (CDA) tenslotte: ‘Fietsers mogen zelf wel wat meer bijdragen aan het stallen, net als de automobilist. We zitten nu te graaien in overheidsmiddelen. Maar de fietser kan er een tandje bijdoen. De fietser wil veilig parkeren en een dubbeltje of kwartje meer is dan niet een probleem.’