Het Actieplan ‘Fietsparkeren bij stations’ dat minister Schultz aan de Kamer heeft gestuurd volgt in grote lijnen het advies dat vorig jaar is uitgebracht door bureau Berenschot, maar ze stelt geen extra geld beschikbaar.
Op circa 240 stations is momenteel sprake van een capaciteitsknelpunt, aldus meldt het Actieplan. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt in knelpunten die vrij eenvoudig zijn op te lossen en knelpunten die minder eenvoudig zijn op te lossen als gevolg van ruimtelijke inpassingsproblemen. In 50 tot 75% van de knelpuntstations is niet of nauwelijks sprake van ruimtegebrek. Op deze locaties kan de capaciteit worden uitgebreid door meer fietsenstallingsplekken op maaiveld aan te leggen. In 25 tot 50% van de gevallen is sprake van ruimtegebrek en/of een gemeentelijke wens tot een leeg voorplein.
Berenschot rekende voor dat tot 2020 behoefte is aan 140.000 tot 260.000 extra stallingsplaatsen en dat daarvoor de komende tien jaar €450 tot €650 miljoen nodig is. Minister Schultz stelt dat deze middelen momenteel niet beschikbaar zijn en trekt niet meer uit dan de eerder toegezegde €96 miljoen voor fietsvoorzieningen rond de zogenaamde PHS-corridors (Utrecht – Amsterdam, Den Haag – Rotterdam Utrecht - Den Bosch). Voor de OV SAAL corridor (Schiphol – Amsterdam – Almere – Lelystad) is verder €11,- miljoen beschikbaar. Daarvoor zijn in totaal 90.000 extra stallingen te bouwen.
ProRail schat verder in dat voor de stallingen die niet op deze corridors liggen nog circa €134 miljoen nodig is. Als het rijk 50 procent zou bijdragen, is €67 miljoen extra nodig. Minister Schultz zegt dat dit ‘zal worden bezien in het kader van de begrotingsvoorbereiding 2012’.
Gefaseerde aanpak
Ze kiest verder voor een gefaseerde aanpak waarbij wordt bekeken wat het effect is als de rijkssubsidies aan meer voorwaarden worden verbonden. Zo moet de beschikbare stallingscapaciteit optimaal worden benut. In sommige steden nemen ‘weesfietsen’ nu 20 procent van de fietsenrekken in. Ook mag de financiële steun alleen worden gebruikt voor het realiseren van meer stallingplaatsen. Daarnaast moet 50 procent van de kosten door andere partijen, zoals provincies en gemeenten, dan de Rijksoverheid worden gefinancierd. Die kunnen daarvoor ook de fietsers aanspreken, aldus Schultz. Zo kan beperking van de gratis stallingsduur als instrument worden ingezet om de capaciteit te vergroten (bijvoorbeeld van onbeperkt gratis parkeren naar 1 dag gratis parkeren). Dit ontmoedigt de fietsers de fiets lang te parkeren en de fietsenstalling als opslagplaats te gebruiken en verhoogt tegelijkertijd de inkomsten.
Hoofdrol gemeenten
De resultaten van deze aanpak worden in 2015 geëvalueerd. Op basis van de opgedane ervaringen zijn de voor de periode 2016-2020 benodigde maatregelen en investeringen vast te stellen, aldus de minister.
Om ervaring op te doen met de nieuwe aanpak wordt gestart met de aanpak van huidige knelpunten, waaronder het opstellen van een integrale sluitende business case bij de grotere stations in stedelijk gebied waar de wens van de gemeente is uit te breiden via inpandige voorzieningen. In Utrecht is men daarmee al gestart.
Volgens de minister moeten de gemeenten hierbij een hoofdrol krijgen. Ze wil dat de verantwoordelijkheid die het rijk tot dusverre heeft genomen voor het fietsparkeren bij stations op termijn volledig wordt overgedragen aan decentrale overheden. ‘Decentrale overheden, met name gemeenten, worden dan volledig verantwoordelijk voor aanleg, beheer en handhaving van stallingen en de afstemming met de relevante partijen (zoals de spoorbeheerder en spoorvervoerder)’, zo stelt ze.