Door uitspraken van de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State zijn verschillende nieuwe plannen voor wegverbredingen, nieuwe ontsluitingswegen, woonlocaties en bedrijfsterreinen op losse schroeven komen te staan. De plannen dragen namelijk bij aan het verslechteren van de luchtkwaliteit. Dat is niet langer toegestaan als gevolg van de Europese regelgeving, vertaald in het Besluit Luchtkwaliteit. Het gemotoriseerde verkeer is op lokaal niveau een belangrijke oorzaak voor deze slechtere luchtkwaliteit. De vraag is of deze consequenties van het Besluit Luchtkwaliteit een stimulans voor gemeentelijk fietsbeleid kunnen zijn.

Knelpunten doen zich meestal voor langs drukke (snel-) wegen, maar ook in smalle doorgaande wegen met aan weerszijde etagewoningen (street canyons) en bij doorgaande stadswegen met veel optrekkend en stilstaand verkeer en een hoog percentage vrachtverkeer. De belangrijkste oplossingsrichting voor de problematiek is het aanpakken van de bron van de verontreiniging: het voertuig. Andere oplossingen richten zich op de overdracht van de luchtverontreiniging. Hierbij kunnen schermen of het vergroten van de afstand tot de weg een oplossing bieden. Een derde, meer theoretische mogelijkheid is het wijzigen van de bestemming van de locatie langs de weg (bijv. van een school in een distributiecentrum) of het verplaatsen ervan. Tot de bronmaatregelen behoren schonere voertuigen en brandstoffen, minder vervoerkilometers en vaker kiezen voor een andere vervoerwijze (InfoMil, 2004). Met het stimuleren van het fietsverkeer kan men tevens een belangrijke bijdrage leveren. Snelheidsverlaging, optimaliseren van verkeersregelingen en doorstromingsmaatregelen zullen een gunstig effect hebben op de luchtkwaliteit. Het verleggen van belangrijke routes of het omleiden van vrachtverkeer, waardoor gevoelige bestemmingen worden ontzien, dragen hieraan bij.