Samenvatting

Weesfietsen zijn fietsen die op openbaar terrein gestald staan en al langere tijd niet meer zijn gebruikt. Het op structurele basis verwijderen van deze fietsen gebeurt in steeds meer gemeenten en levert grote voordelen op voor de aantrekkelijkheid van de openbare ruimte. De stationsomgeving, vaak toch het visitekaartje van de gemeente, biedt een veel prettiger aanblik wanneer die er opgeruimd uitziet, zonder dat her en der grote aantallen fietsen staan. Dit handboek biedt tal van praktische handvatten om het verwijderen van weesfietsen structureel vorm te geven.

Het verwijderen van weesfietsen leidt in de eerste plaats tot verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte. De aanblik van de omgeving van stations en andere gezichtsbepalende locaties gaat er sterk op vooruit en de bereikbaarheid neemt toe. Een ander direct voordeel is het vrijkomen van stallingscapaciteit, waardoor er minder noodzaak is tot het uitbreiden van het aantal fietsenklemmen of -rekken. Verder wordt het gebruik van de fiets gestimuleerd wanneer er een goede en nette gelegenheid is voor het stallen. Een goed fietsbeleid draagt bij aan duurzaamheid.

Daarnaast heeft het verwijderen van weesfietsen gunstige neveneffecten. Het levert een
bijdrage aan anti-diefstalbeleid, doordat gestolen fietsen worden opgespoord. Verder daalt de inspanning van de gemeente voor het verwijderen van foutgeparkeerde fietsen en fietswrakken. Het verwijderen van weesfietsen biedt arbeidsplaatsen in de sociale werkvoorziening. En, omdat het verwijderen van weesfietsen in het algemeen wordt gewaardeerd, draagt het bij aan een positief imago van het gemeentelijk beleid.

In de toekomst zal de rijksbijdrage aan de uitbreiding van stallingscapaciteit bij treinstations afhankelijk worden van de aanwezigheid van een verwijderingsbeleid voor weesfietsen. Dit is een aanvullende reden voor veel gemeenten om het verwijderen van weesfietsen structureel te gaan aanpakken.

Weesfietsenbeleid is primair een gemeentelijke taak. De gang van zaken bij het verwijderen van weesfietsen is als volgt:

• Weesfietsenbeleid begint met een besluit op bestuurlijk niveau.
• In de APV wordt een artikel opgenomen waarin de stallingsduur in bepaalde gebieden aan een limiet gebonden wordt, bijvoorbeeld vier weken. Met borden wordt het publiek daar ter plekke op gewezen.
• Het identificeren van te lang gestalde fietsen gebeurt door labeling. Alle fietsen in de rekken krijgen een label door de spaken. Fietsen die na het verstrijken van de maximale stallingsduur nog een label hebben, zijn weesfietsen. Aan deze fietsen wordt een kennisgeving bevestigd. De eigenaar krijgt dan nog enige dagen de tijd om zijn rijwiel te verwijderen.
• Daarna worden de fietsen weggehaald en opgeslagen in een daarvoor in te richten fietsdepot. Daar komen vaak ook de fout gestalde fietsen en wrakken terecht. De fietsen worden gecheckt op diefstal.
• De eigenaar van een weesfiets heeft 13 weken de gelegenheid om zijn fiets op te halen bij het fietsdepot. De meeste weesfietsen worden echter niet opgehaald. Ze worden vanuit het fietsdepot verkocht, of geschonken aan een instelling met een maatschappelijk relevant doel.
• De uitvoeringsorganisatie wordt aangepast aan de wensen en mogelijkheden van het gemeentelijke apparaat. Uitbesteding van deeltaken en samenwerking met andere gemeenten is vaak goed mogelijk, waardoor het weesfietsenbeleid kostenefficiënt wordt ingericht.

Weesfietsenbeleid is een slimme manier om de openbare ruimte en de bereikbaarheid efficiënt en duurzaam te verbeteren. Het behoort in alle gemeenten, zeker die met een treinstation, een integraal onderdeel zijn van het gemeentelijk beleid.